بەشی مێژووی كورد

دکتۆر جەبار قادر توێژەرێکی تورکمان بە ناوی فازیل بەیات دوو بەڵگەنامەی عوسمانی لە بارەی دامەزراندنی لیوای زەنگابادەوە بڵاوکردۆتەوە. ئەم لیوایە کفری، خورماتو، قەرەتەپە و زەنگابادی یا زەنگاواتی دەگرتە خۆ. هەر یەک لەم شارۆچکانە ناوەندی قەزایەک بوون و تا ساڵی ١٨٥٣ سەر بە ئیالەتی شارەزوور بوون، کە کەرکوک ناوەندی بوو. ئەم …

كوردو كوردستان له‌ نه‌خشه‌ نهێنیه‌كانی سی ئای ئه‌ی پوخته‌ له‌و بابه‌ته‌ تیشكخراوه‌ته‌ سه‌ر ئه‌و نه‌خشه‌ نهێنیانه‌ی كه‌ (سەنتەری نەخشەسازی –  Cartography Center)ی سه‌ر به‌ دەزگای هەواڵگری ناوەندی (سی ئای ئه‌ی) ئه‌مریكی بە بۆنەی ٧٥ ساڵەی دامەزراندنی، بڵاویکردەوە، له‌ نێو نه‌خشه‌كان دا چه‌ند نه‌خشه‌یه‌كی كورد و كوردستان له‌ سه‌رده‌می جیاجیا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌. …

چۆن دەرفەتی دروستکردنی دەوڵەتی كوردى له‌ ساڵى 1920 به‌ بادا چوو؟   نوسینی: گۆردى تیگل سه‌رچاوه‌: ئه‌لحه‌یات له‌ ساڵى 1920دا خه‌ریكبوو كورده‌كان ببنه‌ خاوه‌نى ده‌وڵه‌تى خۆیان، هیچ رۆژێكیش هێنده‌ له‌و خه‌ونه‌یانه‌وه‌ نزیك نه‌بوون، به‌ڵام پاش سێ سالأ ئه‌و ئه‌گه‌ره‌ به‌ بادا چوو. به‌ڵام ئایا چ رێگایه‌ك هه‌یه‌ بۆ تێگه‌یشتن له‌ …

له‌ نێوان كوردایه‌تیی و ئیسلام هۆكاری نه‌هامه‌تی كورد چیه‌؟ (1 له‌ 3) عه‌لی سیرینی به‌شی یه‌كه‌م: ده‌می هه‌ر كوردێك ده‌كه‌یته‌وه‌ كه‌ باسی نه‌هامه‌تی كورد ده‌كات، ده‌یگێڕێته‌وه‌ بۆ هۆكاری نه‌بوونی یه‌كێتی سیاسیی له‌ نێو گه‌لی كورددا (واته‌ نه‌بوونی ده‌وڵه‌ت) یان ده‌یگێڕێته‌وه‌ بۆ هۆكاری ده‌ره‌كیی وه‌كو عه‌ره‌ب و ئیسلام و…هتد. ڕاستیه‌كه‌ی ئه‌م …

د. سەباح موفیدی پێشەکی دەرەتانی خولقاو لە پاش شەڕی دووەمی جیهانی، دۆخی ئاڵۆزی ئێران و تێكچوونی دەسەڵاتی ملهوڕانەی رەزا شا و دوورخستنەوەی لەلایەن هاوپەیمانانەوە و دابەشبوونی ئێران بە دوو بەشی ژێر دەسەڵاتی سۆڤییەت و بەریتانیا، ئەو هەلەی رەخساند کە لە ئێرانی ئەو کاتەدا نیوەدێمۆکراسییەک و هەندێ ئازادیی سیاسی و دەرەتانێک …

سلێمانی ، وەكو شار ئەوەی زانراوە مێژوویەكی زۆر كۆنی نییەو دوادواییەكانی سەدەی هەدەیەم دامەزراوە، ئەگەرچی هەڵكەوتی جوگرافی ناوچەكەی زیاتر بۆ ئەوەمان دەبات كە بڵین: دەشێ‌ لە سەردەمێكی كۆنتردا هەر شار بووبێت، لەو رووەوە هەر زانیارییەكی “لەین” هەیە، كە لە كتێبی مەسەلەكانی بابلیدا نووسیومە: دەبێ‌ شاری سیلۆنای دێرین لە جێی (سلێمانی …

عومەر مارف بەرزنجی شێخ مه‌حمود( كوڕی حاجی شێخ سه‌عیدی حه‌فید كوڕی شێخ محه‌مه‌دبچكۆله‌ی كوڕی حاجی كاك ئه‌حمه‌دی شێخ 1793 – 1888 ی كوڕی شێخ محه‌مه‌د ناسراوبه‌شێخ مارف 1753 -1838 ی نۆدێیی به‌رزنجی یه‌) ،به‌پێی ڕاستترین مێژوو كه‌له‌ده‌می خۆی بیستراوه‌،( ساڵی 1302 ی كۆچی كه‌ده‌كاته‌ 1884 ی زاینی له‌شاری سلێمانی وله‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی …

چنوور جەعفەر- مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی شێخ محمودی حەفید، سەرەتایی شۆرشێكی مەدەنی و چەكداری كوردان بوو لەباشوری كوردستان، لەدوای نەمانی دەسەڵاتە خۆجێیەكان واتە ئەمارەتە كوردییەكان تایبەت بابان كە هەلكەوتەی لە قەڵاچوالان دەگوازرێتەوە بۆ شاری سلێمانییان دەكرێت بلێین: شاری سلێمانی دەبیێتەوە پایتەختی بزوتنەوەی شۆرشی كورد بۆ حوكمدارییەكەی مەلیك مەحموود. ئەوەی مەبەستە …

شێخ مەحموودی حەفید (1881 – 1956) دامەزرێنەری یەکەمین حکومەتی کوردستان و قارەمانی شەڕی دەربەندی بازیان، شێخ مەحمودی حەفید کوڕی شێخ سەعیدی کوڕی شێخ محەمەدە بچکۆلەی کوڕی حاجی کاک ئەحمەدی شێخ-ـە ساڵی ١٨٨١ لە شاری سلێمانی لەو بنەماڵە ئاینیە بەناوبانگە لەدایکبووە، کە دوای ھەرەسھێنانی میرنشینی بابان دەسەڵاتی ئایینی و کۆمەڵایەتی و …

پرۆفیسۆر زارێ یوسوپۆڤا وەرگێڕانی پرۆفیسۆر جەبار قادر کۆردلۆجیا وەکو برانشێکی تایبەتی ڕۆژهەڵاتناسی ئەکادیمی لە ڕووسیا لە سەر بنەمای چالاکییەکانی ژمارەیەک زانای بە توانا و بەناوبانگ وەکو ڤ.دیتێل، ڤ. ئە.ژوکۆڤسکی، ڤ.ڤ.ڤلیامینۆف – زرینۆف، پیۆتەر لێرخ، ئەلیکسەندەر ژابا، ڤ.ڤ. مینۆرسکی، و ڤاسیلی.پ. نیکیتین دامەزرا. ئەوەی ڕاستبێ‌ ڕۆڵی سەرەکی لە دامەزراندن و گەشەکردنی …